صومعه خور ویراپ (Khorvirap)
صومعه خور ویراپ (Khorvirap) در محل سیاه چاله ای بنا شده که گریگور مقدس به مدت 14 سال در آن زندانی بوده است. این صومعه در نقطه صفر مرزی بین ارمنستان و ترکیه قرار دارد و دارای دو سیاه چال بزرگ می باشد که داستان آن به شرح زیر می باشد:
گریگور ایرانی‌تبار و فرزند یک پارتی به نام آناک بود. تبار گریگور از سوی پدر به خاندان شاهی اشکانی می‌رسید. آناک کسی بود که خسرو یکم، شاه ارمنستان را کشت و باعث بدبختی خود و خانواده‌اش شد. پس از کشته شدن خسرو فرزندان او تیرداد سوم و خسرودخت را به بیزانس فرستادند و این دو در بیزانس با گریگور آشنا شدند و هنگامی که تیرداد برای جانشینی پدر راهی ارمنستان شد گریگور هم در رکاب او بود.تیرداد سوم، پسر خسرو یکم، گریگور را به مدت چهارده سال در سیاه‌چالی به نام خور ویراپ در دامنه کوه آرارات زندانی کرد.
در داستان زندانی شدن گریگور می‌گویند روزی تیرداد با جمعی از ملازمان به معبد یکی از خدایان رفته تا هر کدام برای خوشنودی خدای خود گوسفندی قربانی کنند، هنگامی که نوبت به گریگور رسید از این کار سرپیچی کرد و گفت:
“هیچگاه برای خدای سنگی آنها گوسفندی قربانی نخواهد کرد زیرا معتقد به خدای یگانه است”
بنا بر این گریگور به خشم شاه گرفتار شد و به سیاهچال افکنده شد. پس از چهارده سال از زندانی شدن گریگور شاه بیمار شد و رفتار خوک در پیش گرفت و پزشکان از درمان او ناتوان شدند. خواهر شاه خسرو دخت خوابی دید که تنها زندانی سیاه چال می‌تواند شاه را درمان کند. چرا که به گفته‌ای خسرو دخت از همان زمان که در بیزانس بود به مسیحیت گرویده بود و از همفکران گریگور بود.
باری گریگور را از سیاه چال به در آوردند و او شاه را درمان کرد. سپس اعضای خاندان سلطنت و گروه زیادی از ارامنه در کنار رود آرازان ( از شعبه‌های رود ارس ) غسل تعمید یافته و به مسیحیت گرویدند. این رویداد در سال سیصد و یک میلادی رخ داد.
